Βιβλιοθήκη Πύργου: Ανιχνεύοντας την υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου με ειδικές χάντρες

Την Παρασκευή 6 Ιουλίου η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Πύργου έγινε εργαστήριο ανίχνευσης της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου με τη βοήθεια του κ. Ηλία Καλογήρου (*).

Στην αρχή τα παιδιά παρακολούθησαν το βίντεο Help a Dane-Greece από το youtube (διάρκειας 2΄34΄΄) όπου ο πρέσβης της Δανίας απευθύνει έκκληση στους Έλληνες να προειδοποιούν τους Δανούς τουρίστες για τη προφύλαξη από την υπεριώδη ακτινοβολία του Ελληνικού ήλιου (χρήση ομπρέλας, γυαλιών και αντηλιακής κρέμας).

Ακολούθως χρησιμοποιήθηκαν ειδικές χάντρες (είναι γνωστές με την ονομασία UV beads) οι οποίες είναι λευκές αλλά όταν επιδράσει σε αυτές το ηλιακό φως που περιλαμβάνει υπεριώδη ακτινοβολία τότε αλλάζουν χρώμα. Μόλις σταματήσει η επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας οι χάντρες ξαναγίνονται λευκές.

Η υπεριώδης ακτινοβολία είναι η αιτία που μαυρίζει το δέρμα μας κατά τη παραγωγή μελανίνης, αλλά όμως μπορεί η πολύωρη έκθεση στον ήλιο να προκαλέσει έγκαυμα, ακόμη και καρκίνο του δέρματος. Τα μάτια μας όμως δεν έχουν αμυντικό μηχανισμό εναντίον της υπεριώδους ακτινοβολίας κι έτσι πρέπει να τα προστατεύουμε φορώντας γυαλιά ηλίου. Από την άλλη η υπεριώδης ακτινοβολία βοηθάει στο σχηματισμό της βιταμίνης D που είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών, των δοντιών, κ.λπ.

Στο χώρο παρουσίασης χρησιμοποιήθηκε ακίνδυνος φανός υπεριώδους ακτινοβολίας για να φωτιστούν οι χάντρες και να προκληθεί αλλαγή του χρώματος.

Εκτελέστηκαν τα πιο κάτω πειράματα με ενεργό συμμετοχή των μαθητών:

α) διαπιστώθηκε ότι η καύση λωρίδας μαγνησίου παράγει εκτυφλωτικό φως που περιέχει υπεριώδη ακτινοβολία (έτσι λειτουργούσαν παλιά τα φλας) αφού προκλήθηκε αλλαγή χρώματος των χαντρών. Τέτοιο δυνατό φως παράγεται κατά την ηλεκτροσυγκόλληση σιδερένιων αντικειμένων οπότε ο συγκολλητής πρέπει να προστατεύει το πρόσωπο με μάσκα και να καλύπτει όλο το σώμα του με ρούχα.

β) διαπιστώθηκε ότι η αντηλιακή κρέμα απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία και προστατεύει το δέρμα μας αφού δεν άλλαξε το χρώμα των χαντρών που είχαν τοποθετηθεί πίσω από ένα διαφανές πιατάκι που είχε αλειφτεί με τη κρέμα

γ) δοκιμάστηκε ένα ζευγάρι γυαλιών ηλίου και διαπιστώθηκε ότι απορροφούσε την υπεριώδη ακτινοβολία (μη χρωματισμός των χαντρών)

δ) ένα κομμάτι γυαλί από παρμπρίζ αυτοκινήτου απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία (κι έτσι όταν οδηγούμε και ο ήλιος φωτίζει τα χέρια μας μέσα από το παρμπρίζ αυτά δεν κινδυνεύουν από έγκαυμα)

ε)μια αντηλιακή μεμβράνη που συνηθίζουν να καλύπτουν τα παράθυρα του αυτοκινήτου απορροφά ένα μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας

στ) ένα κοινό γυαλί δεν απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία

ζ) οι σκούρες γυάλινες φιάλες που περιέχουν φάρμακα, αναψυκτικά κ.λπ. απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία

η) ο φωτισμός με υπεριώδη ακτινοβολία της άμμου που τοποθετήθηκε σε ένα πιατάκι είχε σαν αποτέλεσμα να αλλάξει το χρώμα των χαντρών που ήταν δίπλα λόγω ανάκλασης της ακτινοβολίας πάνω στην άμμο. Το συμπέρασμα είναι ότι η πολύωρη παραμονή κάτω από ομπρέλα κατά τη διάρκεια της ηλιοφάνειας αυξάνει τον κίνδυνο εγκαύματος από ανάκλαση.

Σήμερα λόγω της τρύπας του όζοντος η επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου είναι περισσότερο επιζήμια απ’ ότι παλιότερα. Γι’ αυτό λαμβάνονται επιπρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση του αυξημένου κινδύνου.

Κατά την παρουσίαση των πειραμάτων δόθηκε έμφαση στην επιστημονική μέθοδο εργασίας (υπόθεση, πείραμα για επαλήθευση, διατύπωση θεωρίας, συμπέρασμα, γενίκευση) που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλη τη ζωή μας σαν τρόπος σκέψης και πράξης.

Στο υπαίθριο αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης οι γονείς περίμεναν τα παιδιά παρέα με ένα βιβλίο κι έναν καφέ.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε στις εθελόντριές μας κ. Κωνσταντίνα Δημοπούλου, κ. Δήμητρα Μανιάτη, κ. Χαρά Καπαρέλη για την πολύτιμη βοήθειά τους.

Χορηγοί προγράμματος: ΚΙΝΙΝΗΣ Π. Ι. Α.Ε.Β.Ε – Κωνσταντίνα Καββαδά

Η αλλοίωση κάποιων φωτογραφιών και η μερική απόκρυψη των στοιχείων των ανηλίκων εθελοντών έγινε για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των παιδιών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

(*) Ο Ηλίας Καλογήρου είναι πειραματικός Φυσικός και εργάστηκε στη δημόσια Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επί 27 χρόνια ήταν υπεύθυνος του Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) Ηλείας με κύρια αρμοδιότητα την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ώστε να πλαισιώνουν τη διδασκαλία τους με εποπτικά πειράματα και να συμβάλουν ώστε οι μαθητές να ασκούνται εργαστηριακά. Προσπαθεί να εκλαϊκεύει την επιστημονική γνώση, να συνδέει την παρεχόμενη σχολική γνώση με την καθημερινότητα και να συνδέει την Επιστήμη με την Τέχνη.

ΠΗΓΗ: vivliothiki-pirgou.gr